Baza Danych o Produktach i Opakowaniach oraz o Gospodarce Odpadami (BDO) to centralny system informatyczny, który gromadzi dane o produktach, opakowaniach i gospodarce odpadami, w tym o wprowadzaniu produktów na rynek, zarządzaniu opakowaniami i przepływie odpadów. Jego celem jest usprawnienie nadzoru nad gospodarką odpadami, monitorowanie przestrzegania przepisów środowiskowych oraz ułatwienie realizacji obowiązków sprawozdawczych dla przedsiębiorców.
W kontekście mikroprzedsiębiorców kluczowe jest zrozumienie, że obowiązki związane z BDO nie zawsze są jednakowe dla wszystkich podmiotów. Często zależą one od rodzaju prowadzonej działalności, ilości wytwarzanych lub wprowadzanych do obrotu produktów i opakowań, a także od specyficznych zwolnień przewidzianych w ustawodawstwie.
Sprawdź swoje obowiązki na www.elitewaste.pl
Ogólne obowiązki rejestrowe i sprawozdawcze w BDO
Wpis do rejestru BDO jest podstawowym obowiązkiem dla wielu podmiotów prowadzących działalność związaną z produktami, opakowaniami i odpadami. Marszałek województwa prowadzi ten rejestr i nadaje podmiotowi indywidualny numer rejestrowy.
Do rejestru podlegają wpisowi m.in.:
• Przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu produkty.
• Przedsiębiorcy wprowadzający produkty w opakowaniach.
• Prowadzący jednostki handlu detalicznego lub hurtowego, którzy oferują torby na zakupy z tworzywa sztucznego objęte opłatą recyklingową.
• Podmioty gospodarujące odpadami.
• Przedsiębiorcy prowadzący jednostkę handlu detalicznego, hurtowego lub gastronomicznego, w których oferowane są produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami.
• Prowadzący odzysk lub recykling odpadów powstałych z produktów.
• Organizacje odzysku.
• Autoryzowani przedstawiciele.
• Przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych lub narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne.
• Wprowadzający baterie lub akumulatory.
• Przedsiębiorcy prowadzący stacje demontażu pojazdów.
Obowiązki sprawozdawcze również są kluczowe. Podmioty wpisane do rejestru BDO są zobowiązane do sporządzania rocznych sprawozdań o produktach, opakowaniach i gospodarowaniu odpadami z nich powstającymi. Dotyczy to również sprawozdań o wytwarzanych i gospodarowanych odpadach. Sprawozdania te, podobnie jak karty przekazania odpadów (KPO) i karty ewidencji odpadów (KEO), sporządza się zazwyczaj za pośrednictwem indywidualnego konta w BDO.
Zwolnienia z obowiązków rejestrowych i opłatowych dla mikroprzedsiębiorców
Polska legislacja przewiduje pewne zwolnienia, które mogą dotyczyć mikroprzedsiębiorców. Są one zazwyczaj oparte na ilości wprowadzanych produktów lub wytwarzanych odpadów oraz na zasadzie pomocy de minimis.
1. Gospodarka opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Ustawa o gospodarce opakowaniami i odpadami):
◦ Zwolnienie z opłaty produktowej dla opakowań: Przedsiębiorcy wprowadzający produkty w opakowaniach, którzy w danym roku kalendarzowym wprowadzili do obrotu produkty w opakowaniach o łącznej masie nieprzekraczającej 1 Mg, są zwolnieni z obowiązku zapewnienia recyklingu odpadów opakowaniowych oraz z obowiązku dotyczącego sprawozdań o wysokości środków przeznaczonych na publiczne kampanie edukacyjne. Aby skorzystać z tego zwolnienia, przedsiębiorca musi złożyć marszałkowi województwa, do 15 marca każdego roku, zaświadczenie lub oświadczenie o pomocy de minimis oraz informacje o jej zakresie. Wartość pomocy de minimis odpowiada wartości zwolnienia z opłaty produktowej, obliczanej z zastosowaniem maksymalnej stawki opłaty produktowej dla opakowań oraz 2% wartości netto opakowań.
◦ Opłata recyklingowa za torby foliowe: Przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego lub hurtowego, który oferuje torby na zakupy z tworzywa sztucznego, jest zobowiązany do pobrania opłaty recyklingowej od nabywającego torbę. Maksymalna stawka wynosi 1 zł za sztukę. Obowiązek ten nie dotyczy bardzo lekkich toreb. Ewidencja liczby nabytych i wydanych toreb jest obowiązkowa i prowadzona oddzielnie dla każdej jednostki, a dane należy przechowywać przez 5 lat.
◦ System kaucyjny: Przedsiębiorcy wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje objęte systemem kaucyjnym są zobowiązani do jego finansowania. Jednostki handlu detalicznego i hurtowego sprzedające napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym mają obowiązek uczestniczenia w tym systemie, w zakresie co najmniej pobierania i zwracania kaucji oraz zbierania pustych opakowań i odpadów opakowaniowych. W zależności od powierzchni sprzedaży (do 200 m² lub powyżej 200 m²), te jednostki są zobowiązane do zawierania umów z podmiotami reprezentującymi system kaucyjny. Kaucja za sztukę opakowania objętego systemem kaucyjnym wynosi maksymalnie 2 zł. Wprowadzający produkty w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym, którzy nie przekazali podmiotowi reprezentującemu niezbędnych danych, są obowiązani do wniesienia opłaty produktowej.
2. Baterie i akumulatory (Ustawa o bateriach i akumulatorach):
◦ Zwolnienie z opłaty produktowej: Przepisy ustawy w zakresie osiągania wymaganych poziomów zbierania, opłaty produktowej, organizowania i finansowania zbierania, przetwarzania, recyklingu i unieszkodliwiania zużytych baterii lub akumulatorów, nie stosuje się do przedsiębiorców, którzy korzystają z pomocy de minimis. Aby to zwolnienie miało zastosowanie, przedsiębiorca musi złożyć marszałkowi województwa, do 15 marca każdego roku, zaświadczenie lub oświadczenie o pomocy de minimis oraz wymagane informacje finansowe. Wartość pomocy de minimis odpowiada wartości zwolnienia z opłaty produktowej, obliczanej z zastosowaniem stawki opłaty produktowej dla zużytych baterii przenośnych lub akumulatorów przenośnych.
◦ Obowiązki wprowadzających: Wprowadzający baterie lub akumulatory są zobowiązani do prowadzenia ewidencji obejmującej rodzaj i masę wprowadzonych do obrotu baterii i akumulatorów oraz sporządzania sprawozdań.
◦ Opłata depozytowa za akumulatory samochodowe: Sprzedawca detaliczny baterii samochodowych kwasowo-ołowiowych lub akumulatorów samochodowych kwasowo-ołowiowych jest zobowiązany do pobrania opłaty depozytowej w wysokości 30 zł za sztukę od kupującego niebędącego przedsiębiorcą, jeśli nie przekazał on zużytych baterii/akumulatorów. Opłatę tę należy zwrócić w ciągu 30 dni od przyjęcia zużytych baterii/akumulatorów. Sprzedawcy są też zobowiązani do składania marszałkowi województwa sprawozdań o pobranych i nieodebranych opłatach depozytowych.
◦ Miejsca odbioru: Miejsca odbioru zużytych baterii i akumulatorów przenośnych muszą przyjmować je nieodpłatnie i być publicznie dostępne. Sprzedawcy detaliczni o powierzchni sprzedaży powyżej 25 m² mają obowiązek przyjmowania selektywnie zebranych zużytych baterii i akumulatorów przenośnych od użytkowników końcowych bez pobierania opłat.
3. Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny (Ustawa o zużytym sprzęcie):
◦ Zwolnienie z opłaty produktowej: Wprowadzający sprzęt jest zwolniony z opłaty produktowej, jeżeli wprowadza do obrotu małogabarytowy sprzęt (żaden wymiar nie przekracza 50 cm) o łącznej średniorocznej masie nieprzekraczającej 100 kg, lub wielkogabarytowy sprzęt (dowolny wymiar powyżej 50 cm) o łącznej średniorocznej masie nieprzekraczającej 1000 kg. Podobnie jak w przypadku opakowań, zwolnienie to ma zastosowanie, jeśli wprowadzający sprzęt złoży marszałkowi województwa zaświadczenie lub oświadczenie o pomocy de minimis do 15 marca każdego roku. Wartość pomocy de minimis odpowiada wartości zwolnienia z opłaty produktowej za nieosiągnięcie wymaganego poziomu zbierania.
◦ Obowiązki dystrybutorów: Dystrybutorzy są zobowiązani do nieodpłatnego odbioru zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych w punkcie sprzedaży (jeśli sprzęt jest tego samego rodzaju i pełnił te same funkcje). W przypadku dostawy nowego sprzętu, odbiór zużytego sprzętu odbywa się w miejscu dostawy. Dystrybutorzy posiadający jednostki handlu detalicznego o powierzchni sprzedaży powyżej 400 m² są zobowiązani do nieodpłatnego przyjęcia małogabarytowego zużytego sprzętu (do 25 cm) bez konieczności zakupu nowego sprzętu.
◦ Koszty gospodarowania odpadami: Dystrybutorzy mają obowiązek informować nabywców o wysokości kosztów gospodarowania odpadami, wyróżniając je w cenie sprzętu, jeśli uzyskali taką informację od wprowadzającego sprzęt.
4. Ustawa o odpadach (ogólne przepisy):
◦ Zwolnienie z ewidencji odpadów: Minister właściwy do spraw klimatu może określić, w drodze rozporządzenia, rodzaje i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów, kierując się ich szkodliwością oraz potrzebą ułatwień w przypadku wytwarzania niewielkich ilości odpadów. Obecnie to rozporządzenie wskazuje na konkretne rodzaje i ilości odpadów zwolnione z obowiązku ewidencji, co często dotyczy małych firm.
◦ Osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami: Osoby fizyczne i jednostki organizacyjne niebędące przedsiębiorcami, wykorzystujące odpady na potrzeby własne zgodnie z art. 27 ust. 8 Ustawy o odpadach, nie podlegają wpisowi do rejestru BDO. Mogą one poddawać odzyskowi tylko określone rodzaje odpadów, za pomocą dopuszczalnych metod i w takich ilościach, które mogą bezpiecznie wykorzystać na własne potrzeby.
5. Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej:
◦ Produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (SUP):
▪ Zakaz wprowadzania do obrotu niektórych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (np. patyczki higieniczne, sztućce, talerze, słomki, mieszadełka, pojemniki na żywność i napoje z polistyrenu ekspandowanego) oraz wyrobów z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych. Produkty te wprowadzone do obrotu przed wejściem w życie ustawy mogą być sprzedawane do wyczerpania zapasów.
▪ Opłata od użytkownika końcowego: Przedsiębiorcy prowadzący jednostki handlu detalicznego, hurtowego lub gastronomicznego, oferujący produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (opakowania na napoje lub żywność), są obowiązani do pobierania opłaty od użytkownika końcowego. Maksymalna stawka tej opłaty wynosi 1 zł za sztukę. Opłatę należy wpłacać na rachunek bankowy marszałka województwa do 15 marca następnego roku kalendarzowego.
▪ Ewidencja: Ci przedsiębiorcy są również zobowiązani do prowadzenia ewidencji liczby nabytych i wydanych użytkownikom końcowym produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (opakowań). Informacje te należy przechowywać przez 5 lat.
▪ Koszty zagospodarowania odpadów SUP: Przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w załączniku nr 9 do ustawy (np. pojemniki na żywność, saszetki, woreczki, butelki, kubki na napoje, papierosy z filtrami) są obowiązani do ponoszenia corocznej opłaty na pokrycie kosztów zbierania, uprzątania, transportu i przetwarzania odpadów powstałych z tych produktów. Maksymalne stawki tej opłaty to 0,20 zł za 1 kg (dla sekcji I załącznika 9) lub 0,03 zł za sztukę (dla sekcji II i III załącznika 9). Opłatę należy wpłacać na rachunek bankowy marszałka województwa do 15 marca następnego roku.
▪ Kampanie edukacyjne: Przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu określone produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (np. pojemniki na żywność, paczki i owijki tytoniowe, chusteczki nawilżane, balony, narzędzia połowowe) są obowiązani do finansowania publicznych kampanii edukacyjnych. Zwolnienie z finansowania tych kampanii ma zastosowanie, jeśli wysokość opłaty nie przekracza 10 zł w danym roku kalendarzowym.
Konsekwencje braku wpisu i naruszeń przepisów BDO
Brak wpisu do rejestru BDO lub niewykonywanie obowiązków wynikających z przepisów ustawy może prowadzić do poważnych konsekwencji, zarówno administracyjnych kar pieniężnych, jak i kar grzywny.
Administracyjne kary pieniężne wymierza się w przypadku:
• Niepobierania opłaty od użytkownika końcowego za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Kary od 500 zł do 20 000 zł.
• Niezapewnienia opakowań alternatywnych. Kary od 500 zł do 20 000 zł.
• Niewnoszenia lub nieterminowego wnoszenia pobranej opłaty. Kary od 1000 zł do 15 000 zł.
• Nieprowadzenia lub nierzetelnego prowadzenia ewidencji (np. liczby nabytych i wydanych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, masy wprowadzonych baterii/akumulatorów, masy wprowadzonego sprzętu). Kary mogą wynosić od 500 zł do 20 000 zł lub od 10 000 zł do 400 000 zł, w zależności od rodzaju naruszenia i ustawy.
• Nieskładania sprawozdań lub składania nierzetelnych sprawozdań. Kary od 500 zł do 20 000 zł.
• Niewykonywania obowiązku finansowania publicznych kampanii edukacyjnych lub niewnoszenia opłat na ten cel. Kary od 10 000 zł do 500 000 zł.
• Niewycofania z obrotu baterii lub akumulatorów niespełniających wymagań (np. dotyczących zawartości rtęci lub kadmu). Kary od 2000 zł do 150 000 zł.
• Nieprzyjmowania zużytych baterii lub akumulatorów przez sprzedawców detalicznych.
• Niepobierania opłaty depozytowej za akumulatory samochodowe.
• Wprowadzanie do obrotu produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych z zakrętkami i wieczkami, które nie pozostają przymocowane do pojemnika.
• Niewykonania obowiązków w zakresie zapewnienia udziału wagowego tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu w opakowaniach.
Kary grzywny mogą być nakładane w przypadku
• Prowadzenia dystrybucji baterii lub akumulatorów niespełniających wymagań.
• Nieumieszczania numeru rejestrowego na dokumentach związanych z obrotem bateriami i akumulatorami.
• Umieszczania zużytych baterii/akumulatorów z innymi odpadami.
• Brak ewidencji wprowadzonych do obrotu baterii/akumulatorów.
• Nieprzyjmowania zużytych baterii/akumulatorów przez sprzedawców detalicznych.
• Niepobierania opłaty depozytowej.
• Nieprowadzenia lub nierzetelnego prowadzenia ewidencji odpadów.
• Niewykonywania decyzji o wstrzymaniu dystrybucji lub niezwrotnym przekazaniu baterii/akumulatorów.
• Niewpisywania lub nieterminowego wpisywania do BDO informacji z ewidencji odpadów.
• Nieskładania sprawozdania.
• Niewykonywania obowiązków określonych w ustawie o gospodarce odpadami, np. magazynowania odpadów niezgodnie z zasadami.
• Niewpisu do rejestru lub niezgodności danych ze stanem faktycznym we wniosku.
Warto podkreślić, że postępowanie w sprawach o czyny zagrożone karą grzywny często odbywa się w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. W niektórych przypadkach, jeśli podmiot udowodni, że dochował należytej staranności i nie miał wpływu na powstanie naruszenia, postępowanie w sprawie nałożenia administracyjnej kary pieniężnej może zostać umorzone.
Podsumowanie
Obowiązki związane z BDO są szerokie i dotyczą wielu przedsiębiorców w Polsce, w tym często mikroprzedsiębiorców. Kluczowe jest dokładne zidentyfikowanie, które przepisy mają zastosowanie do danej działalności. Nawet niewielka skala działalności nie zawsze zwalnia z obowiązków, choć często przewidziane są specjalne warunki zwolnień (np. na podstawie pomocy de minimis) lub uproszczenia (np. dla małych ilości odpadów).
Dla mikroprzedsiębiorców ważne jest, aby:
• Sprawdzić, czy ich działalność podlega obowiązkowi wpisu do rejestru BDO, biorąc pod uwagę rodzaj wprowadzanych produktów (opakowania, baterie, sprzęt EE, narzędzia połowowe, produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych) oraz masę/ilość tych produktów.
• Zwrócić uwagę na progi ilościowe lub wartościowe (np. 1 Mg opakowań, 100 kg/1000 kg sprzętu, 10 zł na kampanie edukacyjne), które mogą kwalifikować do zwolnień, zwłaszcza tych związanych z pomocą de minimis.
• Rozumieć obowiązki związane z pobieraniem opłat (recyklingowa, SUP) i prowadzeniem odpowiedniej ewidencji dla tych opłat.
• W przypadku zwolnień związanych z pomocą de minimis, upewnić się, że wszystkie formalności (zaświadczenia, oświadczenia) są spełnione i przekazane w terminie do właściwego marszałka województwa.
• Wiedzieć, które rodzaje odpadów i w jakich ilościach są zwolnione z obowiązku prowadzenia pełnej ewidencji odpadów.
• Pamiętać o konieczności prowadzenia ewidencji (dodatkowej, jeśli jest wymagana) oraz terminowego składania rocznych sprawozdań za pośrednictwem systemu BDO.
• Mieć świadomość konsekwencji prawnych (kar grzywny i administracyjnych kar pieniężnych) za niezgodność z przepisami, co może obejmować zarówno brak rejestracji, jak i niewywiązywanie się z bieżących obowiązków ewidencyjnych i sprawozdawczych.
Zrozumienie tych regulacji jest niezbędne dla każdego przedsiębiorcy, aby prowadzić działalność zgodnie z prawem i unikać sankcji finansowych. W razie wątpliwości, zawsze zaleca się szczegółową analizę konkretnych przepisów lub konsultację z odpowiednimi organami.
Żeby dowiedzieć się więcej napisz do nas bądź zadzwoń pod numer 665 067 269.